Z chwilą zawarcia małżeństwa, co do zasady, między małżonkami powstaje majątek wspólny – stan wspólności majątkowej inaczej nazywany wspólnością ustawową. Wspólność ta obejmować będzie przedmioty majątkowe nabyte przez małżonków w czasie trwania małżeństwa przez każdego z nich, jak ich oboje. W trakcie małżeństwa, małżonkowie z reguły nie zastanawiają się nad tematami majątkowymi. Dopiero w obliczu kryzysu – na wypadek ewentualnego rozwodu – małżonkowie podejmują tę kwestię. Chcą mieć pełną świadomość swoich praw i przysługujących im roszczeń. Niejednokrotnie dopiero pełna świadomość w tej materii wypływa na ostateczną decyzję o pozostaniu w związku i skutkuje próbą jego naprawy. Jest to o tyle istotne, że w obliczu konieczności podziału majątku, to sami małżonkowie wskazują sądowi składniki, które będą podlegać wzajemnym rozliczeniom.

Majątek wspólny małżonków, a ich majątki osobiste – jakie składniki majątku wchodzą w skład każdej z tych mas?

Do majątku wspólnego małżonków zaliczamy w szczególności:

– wypłacone wynagrodzenie za pracę – obejmujące zasadniczą część wynagrodzenia oraz jego składniki dodatkowe tj. premie, nagrody, czy odprawy;

– dochody z działalności zarobkowej każdego z małżonków, w tym dochody z majątków osobistych (np. odsetki od wkładów oszczędnościowych);

– środki zgromadzone na rachunku otwartego lub pracowniczego funduszu emerytalnego;

– składki zgromadzone na subkoncie zgodnie z art. 40a ustawy o systemie ubezpieczeń społecznych;

– wierzytelności wynikające z umów zawieranych przez oboje małżonków;

– prawa nabyte wskutek zasiedzenia w toku trwania małżeństwa;

– przedmioty majątkowe nabyte ze środków pochodzących z majątku wspólnego;

– akcje i udziały w spółkach kapitałowych nabyte w trakcie trwania wspólności małżeńskiej ze środków pochodzących z majątku wspólnego.

Za każdym razem, gdy któryś z małżonków twierdzi, że dane prawo majątkowe – nabyte w trakcie trwania małżeństwa- należy do jego majątku osobistego, musi to udowodnić. Okolicznością taką nie będzie fakt, że umowę zawierał wyłącznie jeden z małżonków.

Warto wiedzieć, że …

Do majątku wspólnego małżonków należą wyłącznie aktywa. Przy podziale majątku wspólnego sąd nie będzie dzielił długów małżonków. Jednakże dla dokonywania korzystnych rozliczeń majątkowych istotna jest również pełna wiedza w zakresie wspólnych zobowiązań.

Do majątku osobistego każdego z małżonków przynależą natomiast przedmioty majątkowe nabyte przez nich przed małżeństwem. Będą należeć do niego również przedmioty majątkowe nabyte przez każdego z małżonków w trakcie trwania wspólności małżeńskiej w drodze dziedziczenia, zapisu, jak i w drodze darowizny – jeżeli  spadkodawca/darczyńca wyraźnie nie wskazał, że ów przedmiot ma być przedmiotem wspólności.  

Co do zasady, ustalenie składu majątku wspólnego następuje w toku postępowania o podział majątku wspólnego. Nie wyłącza to jednak możliwości wytoczenia powództwa – jeszcze w trakcie trwającej wspólności majątkowej – o ustalenie przynależności danego przedmiotu majątkowego do majątku wspólnego lub majątku osobistego danego małżonka na podstawie art. 189 k.p.c.